Fair Trade vs Fairtrade

Terminy

W literaturze często pojawiają się zwroty „Fairtrade”, „Fair Trade”, „Sprawiedliwy Handel” a także „fair trade” i „sprawiedliwy handel”. Oto różnice między nimi:

• „Fairtrade” – określa najbardziej znany na świecie system certyfikacji produktów w ramach Sprawiedliwego Handlu będący własnością Fairtrade International.
• „Fair Trade” – jest to pojęcie szersze znaczeniowo od „Fairtrade” i odnosi się do całego ruchu Sprawiedliwego Handlu, włączając w to poszczególne organizacje oraz systemy certyfikacji organizacji i produktów, w tym Fairtrade International.
• „Sprawiedliwy Handel” – polskie tłumaczenie zwrotu „Fair Trade”, używane zamiennie z angielskim oryginałem.
• „fair trade” pisane małymi literami oznacza uczciwość (justice), sprawiedliwość w relacjach handlowych i nie musi się odnosić wyłącznie do wyżej wymienionych ruchu, organizacji i systemów certyfikacji
• „sprawiedliwy handel”, czasem „uczciwy handel” – polskie tłumaczenie zwrotu „fair trade” w szerokim rozumieniu.

Określenie „Sprawiedliwy Handel” (lub „Fair Trade” pisane oddzielnie) odnosi się więc do całej idei rozwoju globalnego Południa poprzez wymianę handlową na specjalnych zasadach, korzystniejszych niż zasady na rynku międzynarodowym. Może dotyczyć zarówno oznakowanych, jak i nieoznakowanych produktów i działalności różnych organizacji na tym polu.

Jako przykład można podać ATO (Alternative Trading Organizations – organizacje Sprawiedliwego Handlu), czyli wszystkie organizacje prowadzące handel na warunkach umożliwiających producentom z globalnego Południa rozwój i wyjście z ubóstwa. Należy do nich m.in. Gepa, El Puente, Cafedirect, Tradicraft, Divine Chocolate. Istnieją również sieci i federacje zrzeszające organizacje Sprawiedliwego Handlu, takie jak EFTA (European Fair Trade Association), COFTA (Cooperation for Fair Trade in Africa) czy NEWS! (Network of European Worldshops).

Największa sieć to WFTO (World Fair Trade Organization, wcześniej znane jako IFAT – International Federation for Alternative Trade i International Fair Trade Association), która zrzesza 300 organizacji, w tym innych sieci i zrzeszeń, a także instytucji oraz firm wspierających Sprawiedliwy Handel w 70 krajach na całym świecie. Ma szerokie spektrum działalności – jest platformą kontaktu i informacji, promocji (m. in. organizuje Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu), a także zabiera głos w imieniu ruchu Sprawiedliwego Handlu na forum publicznym i międzynarodowym. WFTO tworzy własne standardy Sprawiedliwego Handlu, spisy dobrych praktyk w ramach których wszystkie zaangażowane podmioty (zarówno producenci, tworzone przez nich spółdzielnie, jak i wyspecjalizowani importerzy, dystrybutorzy) spełniają kryteria i zasady Sprawiedliwego Handlu. Od 2004 r. przyznaje swoim członkom Fair Trade Organization Mark – znak organizacji Sprawiedliwego Handlu.

Cztery największe sieci Sprawiedliwego Handlu na świecie: Fairtrade Labelling Organizations International (obecnie Fairtrade International), WFTO, NEWS!, EFTA utworzyły FINE – nieformalną platformę współpracy, zajmującą się koordynacją i harmonizacją działań sieci członkowskich, w tym lobbingiem na rzecz Sprawiedliwego Handlu.

Termin „Fairtrade” pisany jednym słowem jest używany dla określonego systemu certyfikacji i oznaczania produktów Sprawiedliwego Handlu zarządzanego przez Fairtrade International (FLO Int. – Fairtrade Labelling Organizations International, e.V.). Powstał on w wyniku stowarzyszenia się organizacji z różnych krajów w organizację parasolową FLO, utworzoną w celu harmonizacji ruchu. FLO opracowała międzynarodowy znak certyfikacyjny Fairtrade, aby ujednolicić oznaczenia nadawane produktom (audytu dokonuje niezależna organizacja FLO-CERT GmbH). Ze względu na wypracowaną rozpoznawalność wcześniejszych oznaczeń, w niektórych krajach międzynarodowy znak FAIRTRADE wprowadzany jest stopniowo (stąd można spotkać powyższy znak w połączeniu z nazwą Max Havelaar).

Produktem Sprawiedliwego Handlu jest produkt oznaczony certyfikatem potwierdzającym, że wytwórca wypełnia przy jego produkcji standardy weryfikowane w ramach systemów certyfikacji Fairtrade, Naturland Fair, Fair for Life lub EcoCert Fair Trade, lub jest dostarczany przez certyfikowane Organizacje Sprawiedliwego Handlu (członków World Fair Trade Organization).