Spójność polityki na rzecz rozwoju
Czym jest spójność polityki na rzecz rozwoju?
Spójność polityki na rzecz rozwoju (Policy Coherence for Development – PCD) jest podejściem promowanym już od lat 90. XX w. przez OECD, podjętym również przez Unię Europejską i zapisanym w Traktacie Lizbońskim. PCD polega na uwzględnianiu celów współpracy rozwojowej w realizacji wszystkich polityk krajów Unii Europejskiej, a szczególnie tych, które mogą mieć wpływ na kraje rozwijające się (kraje globalnego Południa). W praktyce oznacza to przeciwdziałanie negatywnym skutkom europejskich polityk (takich jak np. polityka handlowa, podatkowa czy energetyczna) w krajach globalnego Południa oraz budowanie pozytywnych synergii pomiędzy tymi obszarami polityki a współpracą rozwojową.
Jednym z przykładów braku spójności jest europejska Wspólna Polityka Rolna, która – oferując rozbudowany system wsparcia dla europejskich rolników – utrudnia konkurowanie na rynku produktów rolnych producentom z krajów rozwijających się, gdzie rolnictwo często stanowi podstawę gospodarki i utrzymania dla ogromnej większości populacji. Niedawna reforma Wspólnej Polityki Rolnej, mimo minimalnego postępu w kwestii redukcji dopłat eksportowych, utrzymała część mechanizmów szkodliwych dla krajów rozwijających się.
Spójność polityki na rzecz rozwoju w Polsce
Z kolei praktycznym przejawem wspierania spójności polityki jest dostępność kawy z certyfikatem Fairtrade w kawiarniach sieci stacji paliw, która należy do skarbu państwa oraz wybieranie produktów z certyfikatem Fairtrade w ramach zamówień publicznych różnych instytucji publicznych.
Dla Polski spójność polityki na rzecz rozwoju jest zobowiązaniem na mocy wspomnianego wyżej Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Również polska Ustawa o współpracy rozwojowej z 2011 roku odwołuje się w art. 13 do spójności polityki na rzecz rozwoju, zobowiązując ministra spraw zagranicznych do koordynacji polskiej współpracy rozwojowej, co obejmuje między innymi „opiniowanie programów i strategii rządowych pod względem ich spójności z celami i priorytetami współpracy rozwojowej, określonymi w Programie”.
Zasada spójności polityki na rzecz rozwoju, zobowiązanie poszczególnych resortów do wzajemnej koordynacji działań w tym zakresie oraz do zapewnienia, że realizowane polityki sektorowe są zgodne z Celami Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals) zostały wpisane do Wieloletniego Programu Współpracy Rozwojowej 2016-2020 (Rozdział XIII. Zasady współpracy rozwojowej, pkt. 2 Spójność polityki na rzecz rozwoju). W dokumencie określono obszar priorytetowy dla spójności polityki na rzecz rozwoju w Polsce. Jest to walka z nielegalnymi przepływami finansowymi, a w szczególności walka z unikaniem opodatkowania oraz praniem pieniędzy (priorytet realizowany przez Ministerstwo Finansów). Ponadto Ministerstwo Rozwoju (obecnie Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju) od 2018 r. realizuje Plan działań Ministerstwa Rozwoju na 2018 r. w zakresie upowszechniania i wdrażania standardów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (CSR/RBC) w kontekście Spójności polityk na rzecz rozwoju.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych podjęło pierwsze kroki, jeśli chodzi o budowanie mechanizmów, które pozwalają na zapewnienie większej spójności na rzecz rozwoju. MSZ zaprosiło do Rady Programowej Współpracy Rozwojowej przedstawicieli kluczowych resortów, instytucji i klubów parlamentarnych. W Radzie zasiada również reprezentacja organizacji pozarządowych. Milowym krokiem w „uspójnianiu” polskiej polityki było umieszczenie pytania dotyczącego potencjalnego wpływu regulacji na kraje rozwijające się (a konkretnie na kraje priorytetowe polskiej współpracy rozwojowej) w nowelizacji Wytycznych do przeprowadzania oceny wpływu oraz konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego w 2015 r.
Potrzeba większego zaangażowania
Póki co temat globalnego rozwoju znajduje się na marginesie zainteresowania innych resortów oraz parlamentu, a tymczasem do realizacji PCD potrzebne jest zaangażowanie całego rządu oraz władz ustawodawczych. Taką potrzebę widzą zarówno organizacje pozarządowe w Polsce, jak i w innych krajach członkowskich UE, gdzie również brak jest skutecznych mechanizmów koordynacyjnych, które zapewniłyby, że poszczególne ustawy i programy państwowe są analizowane pod kątem ich wpływu na kraje rozwijające się.
Pewną nadzieję daje polski Raport nt. realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju w Polsce, który zawiera stwierdzenie, że spójność polityk na rzecz rozwoju ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia efektywności osiągania celów zrównoważonego rozwoju w kolejnych latach:
„międzynarodowy charakter Agendy i wzajemne przenikanie się celów zrównoważonego rozwoju wskazują na potrzebę przeglądania wszystkich przyszłych strategii rozwojowych pod kątem spójności polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju, ich oddziaływania na realizację zasady zrównoważonego rozwoju i osiąganie celów zrównoważonego rozwoju. Konieczne jest także wspólne programowanie wieloletniej polityki współpracy rozwojowej oraz krajowych strategii rozwojowych po 2020 r.”
(Rozdział Kluczowe wnioski i plany na przyszłość, s. 85).
Magdalena Rybi-Trojanek
Grupa Zagranica
Więcej informacji: