Spółdzielnia MASFA (NASFAM), MALAWI

Spółdzielnia MASFA zrzesza drobnych rolników z Malawi zajmujących się produkcją i eksportem orzechów ziemnych. Organizacja jest również współwłaścicielem Liberation Foods – brytyjskiej firmy zajmującej się handlem orzechami zasadach Sprawiedliwego Handlu.

Związek drobnych producentów rolnych z Mchinji (ang. Mchinji Area Smallholder Farmers Association – MASFA, nazwa lokalna NASFAM) skupia rolników z dystryktu Mchinji w Regionie Centralnym Malawi. Od zachodu region sąsiaduje z Zambią.

Budynek spółdzielni MASFA

Dystrykt Mchinji zamieszkuje ponad 300 tysięcy rodzin złożonych z sześciu do ośmiu osób. Podobnie jak resztę kraju region ten charakteryzuje wysoki stopień ubóstwa i analfabetyzmu, a większość ludzi żyje w skromnych lepiankach. W okolicy istnieją co prawda ośrodki zdrowia, a szkoły znajdują się w promieniu pięciu kilometrów od gospodarstw zrzeszonych rolników, jednak większość z nich jest w opłakanym stanie technicznym. Ponadto brakuje tam wyszkolonego personelu i odpowiednich materiałów, co znacznie utrudnia ich funkcjonowanie.

Drobni rolnicy stanowią około 95 procent populacji Mchinji. W wyniku krachu na rynku tytoniu w 2010 roku rolnicy utrzymują się teraz głównie z uprawy orzechów ziemnych. Większość z nich uprawia jeszcze tytoń, soję i kukurydzę, a także bawełnę i paprykę chili. W około połowie gospodarstw hoduje się również zwierzęta.

Żyzna gleba i odpowiednie warunki klimatyczne dobrze służą uprawie orzechów ziemnych. Co istotne, ich produkcja nie wymaga dużych nakładów finansowych. Podobnie jak większość producentów orzechów uprawianych w Malawi, rolnicy zrzeszeni w MASFA stosują co najwyżej minimalne ilości kosztownych nawozów chemicznych i środków ochrony roślin, a spora część produkcji odbywa się w sposób całkowicie naturalny. Ze względu na zbyt wysokie ceny maszyn przetwarzanie i sortowanie orzechów odbywa się ręcznie.

Informacje ogólne i struktura

Spółdzielnia MASFA powstała w 2001 roku przy wsparciu ze strony Krajowego Związku Drobnych Producentów Rolnych w Malawi (ang. National Smallholder Farmers’ Association of Malawi – NASFAM). Misją działania związku jest właśnie wzmacnianie pozycji i rozwój drobnych gospodarstw rolnych. Początkowo spółdzielnia MASFA zrzeszała około dwustu lokalnych drobnych producentów orzechów ziemnych. Celem jej powstania było ułatwienie dostępu do rynku i uzyskanie wyższych cen skupu orzechów. Ponadto organizacja miała stanowić platformę, za pomocą której rolnicy będą mogli dzielić się ze sobą doświadczeniem i zyskają możliwość zajmowania wspólnego stanowiska w kwestiach rynkowych.

Rolnik ze spółdzielni MASFA

Od tej pory spółdzielnia znacznie się rozrosła. Obecnie zrzesza 2275 osób, z czego niemal połowę stanowią kobiety. Członkowie spółdzielni są podzieleni na tak zwane kluby, zrzeszające po maksymalnie dwudziestu rolników z jednej wioski. MASFA skupuje wszystkie wyprodukowane przez zrzeszonych rolników orzechy ziemne. Stabilny rynek zbytu to jedna z najważniejszych korzyści płynących z członkostwa w spółdzielni. Organizacja posiada magazyny, które gwarantują dobre warunki przechowywania orzechów przed eksportem.

MASFA zatrudnia czterech ekspertów terenowych, którzy doradzają rolnikom w kwestiach związanych z uprawą i zbiorem orzechów. Dzięki ich działaniom udało się podnieść wydajność produkcji. Spółdzielnia MASFA udostępnia rolnikom ziarna wysokiej jakości, których stosowanie wpływa na poprawę jakości plonów. We współpracy z krajową organizacją NASFAM spółdzielnia działa również na rzecz rozwijania kompetencji zrzeszonych rolników, m.in. poprzez szereg szkoleń w zakresie produkcji rolnej, rozwijania umiejętności biznesowych i zarządzania klubami rolniczymi. Ponadto organizacja realizuje programy uświadamiające na takie tematy, jak równość płci czy zagrożenia związane z HIV i AIDS.

W 2007 roku spółdzielnia MASFA została udziałowcem Liberation Foods. Ta brytyjska firma zajmująca się handlem orzechami na zasadach Sprawiedliwego Handlu jest wspólnym przedsięwzięciem związków rolniczych takich jak NASFAM i organizacji Twin – brytyjskiego pioniera w dziedzinie Sprawiedliwego Handlu. Udziałowcami Liberation Foods są organizacje producentów orzechów ziemnych, orzechów nerkowca i orzechów brazylijskich zrzeszone w międzynarodowej spółdzielni producentów orzechów (ang. – International Nut Producer Co-operative). Spółdzielnia reprezentuje interesy ponad 22 tysiące rolników z Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej i posiada 42% udziałów w Liberation Foods. Dzięki temu rolnicy mają wpływ na kierunek rozwoju firmy i lepszą kontrolę nad łańcuchem dostaw w Wielkiej Brytanii.

Produkcja i sprzedaż

Przeciętne gospodarstwo ma powierzchnię 1,5 hektara. Łączna powierzchnia upraw orzechów ziemnych wynosi 500 hektarów, z których pozyskuje się 630 ton orzechów rocznie. Głównym odbiorcą orzechów MASFA jest związek NASFAM. Około 72 ton orzechów rocznie trafia na rynek Fairtrade.

Fairtrade

Standardy Fairtrade gwarantują wypłatę ceny minimalnej Fairtrade, która wystarcza na pokrycie zrównoważonych kosztów produkcji lub ceny rynkowej, jeżeli ta okaże się wyższa od ceny minimalnej. Oprócz tego za każdą tonę orzechów ziemnych sprzedanych na zasadach Fairtrade spółdzielnia MASFA otrzymuje premię Fairtrade w wysokości 110 dolarów amerykańskich. Środki z premii umożliwiają realizację projektów mających na celu rozwój działalności i poprawę jakości życia lokalnych społeczności. O tym, na co konkretnie przeznaczyć premię Fairtrade, decydują sami rolnicy.

Projekty zrealizowane z premii Fairtrade

Walne Zgromadzenie członków spółdzielni podjęło decyzję o następującym rozdziale premii Fairtrade: czterdzieści procent przeznacza się na projekty rozwojowe na rzecz lokalnej społeczności; trzydzieści procent jest wypłacane proporcjonalnie poszczególnym rolnikom; kolejne trzydzieści procent służy do pokrywania kosztów transportu i obsługi administracyjnej organizacji.

Pierwszym dużym projektem zrealizowanym dzięki premii Fairtrade była budowa kwater dla osób towarzyszących pacjentom szpitala rejonowego Mchinji. W budynku znajdują się łóżka oraz kuchenka, na której osoby towarzyszące osobom chorym i matkom przyjętym na oddział porodowy mogą przyrządzać posiłki. Wybudowany 20 lat temu szpital miał służyć 275 tysiącom mieszkańców dystryktu Mchinji. Do placówki przybywają jednak również pacjenci z innych dystryktów, a nawet z sąsiadujących z Malawi Mozambiku i Zambii. W praktyce szpital służy około 600 tysiącom ludzi.

Opiekunowie często muszą przebyć długą drogę, towarzysząc osobom chorym. Wcześniej musieli czekać na zewnątrz w piekącym słońcu, bez dostępu do wody, kuchni czy łózka. Możliwość skorzystania z ceglanej kwatery ma ogromne znaczenie dla osób, które dodają otuchy chorym i przyrządzają dla nich posiłki.

W dwóch wioskach utworzono ośrodki, służące głównie jako punkty skupu i magazyny. Okoliczni rolnicy mogą sprzedawać tam orzechy lub oddawać je na przechowanie w suchym i bezpiecznym miejscu. Ośrodki te służą również jako miejsca spotkań lokalnej społeczności, magazyny na środki produkcji, punkty opieki lekarskiej dla dzieci poniżej piątego roku życia czy punkty opieki przedszkolnej. Budowa czterech kolejnych ośrodków jest priorytetowym projektem, który będzie realizowany z premii Fairtrade.

Ponadto środki z premii umożliwiły pokrycie kosztów certyfikacji Fairtrade i spłacenia długów spółdzielni, dzięki czemu znacznie poprawiła się jej sytuacja finansowa.