Plantacja VREL, GHANA

Juliet Arku-Mensah pełni funkcję specjalistki ds. Fairtrade. Jej zadaniem jest nadzorowanie zgodności działań plantacji VREL ze standardami Fairtrade, co jest niezbędne do zachowania certyfikatu.

Juliet Arku-Mensah

Juliet Arku-Mensah jest mężatką i matką dwóch córek. Pracuje na plantacji VREL w charakterze specjalistki ds. Fairtrade oraz specjalistki ds. bezpieczeństwa i higieny pracy. Wcześniej Juliet była zatrudniona na stanowisku pomocy biurowej. Jej awans w ramach struktury VREL był wyrazem realizacji postulatu Fairtrade dotyczącego podnoszenia kwalifikacji pracowników, zwłaszcza kobiet.

Jako przedstawicielka zarządu we wspólnej komisji ds. Fairtrade, Juliet służy przedstawicielom pracowników wsparciem i radą w zakresie wyboru i realizacji projektów finansowanych z premii Fairtrade.

Praca w charakterze specjalistki ds. BHP polega natomiast na nadzorowaniu wdrażania stosownych przepisów dotyczących organizacji pracy poprzez organizację szkoleń, zapewnienie odzieży ochronnej czy organizację badań przesiewowych pracowników, pozwalających wykryć cukrzycę, zapalenie wątroby, nowotwór piersi, dur brzuszny, HIV i inne choroby.

Plantacja VREL – Informacje ogólne

Plantacja VREL powstała w 1988 roku jako wspólne przedsięwzięcie ghańsko-holenderskie i była pierwszym w Ghanie prywatnym eksporterem bananów. W tamtym czasie rząd Ghany prowadził politykę promowania rozwoju eksportu produktów rolnych.

Volta River Estates Ltd (VREL) to średniej wielkości plantacja położona w rejonie Akwamu we wschodniej części kraju. Ponad 700 pracowników produkuje zwykłe i ekologiczne banany eksportowane zarówno do odbiorców Fairtrade, jak i na rynek konwencjonalny.

Już na samym początku plantacja VREL musiała stawiać czoła poważnym przeciwnościom losu. Pierwsze plony zostały całkowicie zniszczone przez wywołaną grzybem chorobę zwaną sigatoka. Dodatkowym problemem były ograniczenia w dostępie do rynku Unii Europejskiej, zreformowane częściowo dopiero w 2006 roku.

Organizacja VREL postawiła wówczas na produkcję owoców wyższej klasy i sprzedaż na rynkach niszowych. W 1996 roku plantacja uzyskała certyfikat Fairtrade, a w roku 2002 – certyfikat rolnictwa ekologicznego. Przedstawiciele VREL podkreślają, że to właśnie dzięki dostępowi do rynku Fairtrade i gwarantowanej cenie minimalnej skupu bananów plantacja wyszła z kryzysu obronną ręką.

Fairtrade oznacza dla nas wzmacnianie pozycji pracowników, w tym kobiet. Pracownicy mogą przyjść do mnie i opowiedzieć o trudnościach, jakie napotykają w pracy. W ten sposób kierownictwo wie, co należy zmieniać, a rozwiązywanie problemów staje się łatwiejsze.

JULIET ARKU-MENSAH

Produkcja

Banany uprawia się w pięciu gospodarstwach o łącznej wielkości 380 hektarów. Zebrane banany trafiają do jednej z czterech pakowalni, w których są segregowane i pakowane. W 2012 roku plantacja wyprodukowała 4400 ton bananów, z czego 67% stanowiły owoce ekologiczne. VREL jest znaczącym pracodawcą w nękanym wysokim bezrobociem regionie. Aktualnie plantacja zatrudnia blisko 700 osób, których 23% stanowią kobiety. Docelowo VREL chce podwoić produkcję i zwiększyć zatrudnienie do tysiąca osób. Wszyscy pracownicy są zrzeszeni w związku zawodowym. Ponad 95% pracowników jest zatrudnionych na stałe, a ich płace są niemal 40% wyższe od obowiązującej w Ghanie płacy minimalnej.

Partnerstwo z Fairtrade

Plantacja VREL to jeden z pierwszych producentów bananów Fairtrade. Organizacja uzyskała certyfikat w 1996 roku i do niedawna była jedynym producentem bananów Fairtrade w Afryce. Banany VREL są sprzedawane w sieciach Marks & Spencer i Sainsbury’s.

Sprzedaż bananów na zasadach Fairtrade jest znacznie bardziej dochodowa: za skrzynię ekologicznych bananów w 2012 roku do kasy organizacji trafiło 12,41 dolara, natomiast za skrzynię bananów zwykłych – 10,87 dolara. Dla porównania na rynku konwencjonalnym można było uzyskać odpowiednio 10,70 dolara za banany ekologiczne i 6,70 dolara za zwykłe. Oprócz wyższych cen skupu plantacja VREL otrzymuje również premię Fairtrade w wysokości 1 dolara za skrzynkę. Środki z premii służą do finansowania projektów mających na celu rozwój lokalnych społeczności. Premia trafia na konto bankowe kontrolowane przez specjalnie wybierany komitet składający się z ośmiu pracowników. Ich zadaniem jest nadzorowanie realizacji wybranych przez pracowników projektów, które są finansowane ze środków z premii. Działania komitetu są wspierane przez dwóch wyznaczonych przedstawicieli zarządu plantacji (jedną z nich jest Juliet Arku-Mensah), którzy służą pomocą w zakresie prowadzenia księgowości oraz zarządzania projektami.

Przykłady wykorzystania premii Fairtrade

Edukacja

• Budowa nowych budynków szkolnych w trzech wioskach. Wcześniej lekcje w jednej ze szkół odbywały się pod zadaszeniem z liści palmowych, które przeciekało w czasie deszczu. Teraz dzieci mogą uczyć się w nowych i suchych klasach. W szkole znajduje się również laboratorium komputerowe i gabinet dyrektora.
• Rodzice bardzo chcieliby, aby ich dzieci kontynuowały naukę po zakończeniu szkoły podstawowej, jednak ogromnej większości rodzin na to nie stać. Pracownicy wyrazili chęć inwestowania w przyszłość swoich dzieci. Każdego roku z premii fundowanych jest 20 stypendiów na naukę w szkołach średnich i wyższych, które trafiają do najbardziej uzdolnionych dzieci pracowników plantacji.

Opieka zdrowotna

• Finansowany z premii program ubezpieczeń zdrowotnych zapewnia współmałżonkom i dzieciom pracowników plantacji darmowy dostęp do opieki zdrowotnej.
• Wybudowany został budynek administracji szpitala.
• W trzech wioskach postawiono zbiorniki do przechowywania czystej wody.
• Udostępniane bezpłatnie specjalne siatki na komary zmniejszają ryzyko zachorowania na malarię.

Projekty społeczne

• Część premii trafia do kasy zapomogowej i programu emerytalnego dla pracowników.
• Zakupiono autobus, który jest wypożyczany pracownikom w czasie wolnym na wycieczki, różnego rodzaju wydarzenia społeczne, wesela czy pogrzeby.

Projekty gospodarcze

• Zarząd plantacji zachęca kobiety do tworzenia grup wsparcia i rozwoju. Ze środków z premii finansowane są szkolenia w zakresie produkcji mydła, malowania i farbowania tkanin, dzięki którym kobiety mogą zyskać nowe źródło dochodu, sprzedając swoje produkty.
• Niektórzy pracujący na plantacji mężczyźni dorabiają jako taksówkarze lub kierowcy samochodów dostawczych. Zdobycie prawa jazdy znacznie rozszerza możliwości zatrudnienia. Podjęto zatem decyzję o sfinansowaniu ze środków z premii kursu nauki jazdy. W pierwszej edycji na kurs trafiło 15 pracowników. Mężczyźni mogą również nauczyć się pieczenia tradycyjnych pierożków, które mogą być sprzedawane okolicznym mieszkańcom.