Dlaczego Sprawiedliwy Handel?
Co jest nie tak z konwencjonalnym handlem, że potrzebny jest jakiś bardziej sprawiedliwy? A jeśli jeden jest sprawiedliwy, czy to oznacza że cała reszta to handel niesprawiedliwy, a jeśli tak, to dlaczego nie zajmie się tym wymiar sprawiedliwości tylko organizacje pozarządowe i konsumenckie?
Niesprawiedliwy jest podział zysków, jakie generuje międzynarodowa wymiana – mieszkańcy Globalnego Południa zyskują nieporównanie mniej, niż przedsiębiorcy z rozwiniętej Północy. W dużo większym stopniu niż z łamania prawa wynika to z systemu handlu światowego. Składają się na to złe warunki do prowadzenia handlu w krajach rozwijających się i sposób, w jaki działają wielkie firmy.
- Dlaczego rolnicy z Południa zyskują mniej, niż by mogli?
Dlatego, że nie wiedzą, ile mogliby zyskać. Przez niedostatek informacji o rynku i obowiązujących cenach są skłonni sprzedawać swoje plony po cenie oferowanej przez lokalnego pośrednika.
Lokalni pośrednicy często są jedynymi odbiorcami towaru, mogą więc manipulować ceną skupu. Brak dróg i środków transportu innych niż własne nogi bądź rower uniemożliwia rolnikom dostarczanie plonów do większych ośrodków handlowych, gdzie mogliby uzyskać lepsze warunki sprzedaży.
Każdy pośrednik nakłada marżę i tym sposobem zwiększa cenę towaru. Aby utrzymać niskie ceny dla konsumentów, ktoś w tym łańcuchu wymiany musi mieć mniejszy udział w zysku. Zazwyczaj jest to jego pierwsze ogniwo – producent.
W przypadku niektórych produktów odbiorcami jest tylko kilka wielkich korporacji, które kontrolują rynek. Mając taką pozycję, mogą narzucać niskie ceny swoim dostawcom, którzy nie mogą komu innemu sprzedać swojej produkcji.
- Dlaczego pracownicy plantacji zarabiają mniej, niż powinni?
Dlatego, że właściciele plantacji chcą produkować jak najtaniej aby być konkurencyjnymi. Konkurencja toczy się o kontrakty z wielkimi importerami, którzy szukają najtańszych dostawców.
Pracownicy tracą nie tylko należne sobie pieniądze, ale też zdrowie. Często pracują w złych warunkach, bez odpowiednich narzędzi ani ubioru, narażeni na kontakt z toksycznymi środkami ochrony roślin. Długie nadgodziny też nie są w ich przypadku rzadkością.
- Dlaczego rodzime przedsiębiorstwa z krajów Południa zyskują mniej?
Bo ceny produktów rolnych na rynkach światowych są sztucznie niskie. Powodem są wielkie subsydia, jakie rządy rozwiniętych państw przyznają swoim rolnikom. Farmerzy amerykańscy i obszarnicy europejscy są skłonni taniej sprzedawać swoje towary, takie jak bawełna czy cukier, ponieważ dostają od swoich rządów niemal drugie tyle. Tymczasem rolnicy afrykańscy rzadko otrzymują subwencje od swoich władz, a towary oferowane po cenach uwzględniających koszty produkcji są droższe i niekonkurencyjne.
Eksporterom z krajów Południa bywa trudno dostać się na rynki krajów rozwiniętych z powodu trudnych do spełnienia norm jakościowych. Dużym problemem jest dal nich zwłaszcza uzyskanie kosztownych certyfikatów, jeśli są wymagane.
- Dlaczego niektóre firmy, pozyskujący surowce z konwencjonalnego handlu, są nie fair w stosunku do konsumenta?
Kupując towar po niskiej cenie często nie płacimy rzeczywistych kosztów jego wytworzenia. Koszt, który firma pozwala nam oszczędzić, ponieśli niskoopłacani pracownicy plantacji i rolnicy oraz zniszczone niezrównoważonymi metodami uprawy środowisko. Tym sposobem jako konsument jesteśmy oszukani oraz włączeni w proceder, którego nie popieramy.
Czasami towar wyprodukowany w taki sposób wcale nie jest tańszy w sklepie, a cały zysk idzie do kieszeni właściciela marki. Jest to nie fair w stosunku do konsumenta jak i wszystkich, którzy mieli wkład w wytworzenie produktu.
- Jak odpowiada na to Sprawiedliwy Handel?
Sprawiedliwy Handel to szeroki ruch, który proponuje wiele rozwiązań. Firmy, osoby i organizacje popierające Sprawiedliwy Handel prowadzą działalność na różnych zasadach.
Sprawiedliwy Handel dąży do ograniczenia liczby pośredników w wymianie. Są przedsiębiorcy, którzy osobiście jeżdżą do partnerów z Południa kupować ich wyroby, inni utrzymują zaufane kontakty i kanały transportu. Organizacje Sprawiedliwego Handlu (FTO) starają się przejmować rolę eksporterów, importerów, i przetwórców, aby być jedynym ogniwem między producentem a konsumentem. Czasami członkowie spółdzielni z Południa są udziałowcami firmy, która rozprowadza ich produkty. Powoduje to równiejszy podział zysku między zaangażowane strony.
W ramach Sprawiedliwego Handlu ustalane są standardy. Organizacje certyfikujące określają minimalne ceny na produkty i płace pracowników plantacji. Dzięki temu rolnicy i pracownicy mają zapewnione godziwe wynagrodzenie.
Standardy dotyczą także warunków pracy oraz ochrony środowiska. Certyfikacja plantacji i spółdzielni potwierdza, że nie wykorzystuje się tam pracy dzieci, nie łamie praw zatrudnionych, a uprawy prowadzone są w zrównoważony sposób.
Niektóre Organizacje Sprawiedliwego Handlu są zaangażowane w rozwój spółdzielni, z którymi współpracują. Wspomagają ich swoimi ekspertami, zasobami rzeczowymi i funduszami na projekty rozwojowe. Organizacje certyfikacyjne zapewniają zainteresowanym doradztwo, jak wejść w system certyfikacji i spełnić obowiązujące normy jakościowe.