25 lat bananów Fairtrade

„Bez Fairtrade nie przetrwalibyśmy ostatnich 25 lat”. Dwóch pierwszych producentów bananów Fairtrade – Volta River Estates (VREL) w Ghanie i ASOGUABO w Ekwadorze – wspomina początki Fairtrade i wpływ na rolników i pracowników od tamtego czasu.

Dwadzieścia pięć lat temu na półkach supermarketów w Europie pojawiły się pierwsze banany Fairtrade. Po raz pierwszy konsumenci mogli kupić banany, które były uczciwe zarówno dla ludzi, jak i planety, certyfikowane zgodnie z wysokimi standardami etycznymi i zrównoważonego rozwoju.

Po wprowadzeniu ich do Holandii w 1996 roku, banany Fairtrade szybko się rozprzestrzeniły, aż do teraz, ćwierć wieku później, można je kupić na całym świecie. W 2020 roku sprzedano prawie 750 milionów kilogramów bananów Fairtrade.

Pierwszy ładunek kontenerowy bananów Fairtrade został sprzedany pod marką Oké w holenderskich supermarketach w listopadzie 1996 roku. Zostały one sprowadzone przez Agrofair, firmę założoną przez organizację pozarządową Solidaridad. Pochodziły od producentów VREL w Ghanie, którzy do dziś posiadają certyfikat Fairtrade.

Nico Roozen z Solidaridad zapytał nas, czy bylibyśmy zainteresowani udziałem w nowej inicjatywie sprzedaży bananów z certyfikatem Fairtrade. W tamtym czasie kawa i kakao były jedynymi produktami posiadającymi certyfikat Fairtrade, a ponieważ Ghana miała już znaczną liczbę drobnych rolników, zaangażowanie się w to miało sens. Mieliśmy dużą przewagę, ponieważ dwa lata wcześniej zachęcaliśmy naszych pracowników do uzwiązkowienia, więc już spełniliśmy niektóre wymagania standardów Fairtrade”.

– mówi Huub van den Broek, dyrektor zarządzający VREL.

Produkowaliśmy już banany z myślą o odpowiedzialności środowiskowej i społecznej. Szukaliśmy również sposobów na poprawę naszego dostępu do rynków UE, ponieważ obowiązujący wówczas system kwot był bardzo restrykcyjny.

— dodaje Broek.

Innym pionierem była spółdzielnia ASOGUABO, które wysłała pierwsze banany Fairtrade z Ekwadoru do doków w Rotterdamie na początku 1997 roku.

Czternastu małych producentów z regionu El Guabo zebrało się i utworzyło spółdzielnię. Z pomocą holenderskiej agencji współpracy rozwojowej SNV skontaktowaliśmy się z Solidaridad i namówiliśmy Agrofair, aby przetestować trzy dostawy. Gdyby jakość była wystarczająco dobra, otrzymalibyśmy zapłatę! Na szczęście próba wypadła pomyślnie, jakość była dobra, a sprzedaż wzrosła. Nie minęło dużo czasu, zanim dołączyło więcej spółdzielni z sąsiednich dzielnic.

– wyjaśnia Lianne Zoeteweij, dyrektorka generalna ASOGUABO.

Dziś ASOGUABO i VREL to tylko dwie z 258 organizacji producentów bananów Fairtrade w 16 krajach, które zatrudniają ponad 26 000 pracowników i zapewniają środki do życia ponad 10 000 drobnych rolników. Razem w 2020 roku skorzystali z ponad 35 milionów euro premii Fairtrade.

Głównymi korzyściami dla nas był lepszy dostęp do rynku i lepsze ceny. Bez Fairtrade nie przetrwalibyśmy ostatnich 25 lat. Na przykład po silnej burzy w 2002 roku, która zniszczyła około osiemdziesiąt procent naszych upraw, udało nam się uzyskać pożyczki i dotacje na odbudowę plantacji i opłacenie naszej siły roboczej. Nie moglibyśmy tego zrobić bez Fairtrade. Od lipca 2021 r. wypłaciliśmy naszym 700 stałym pracownikom pensję podstawową Fairtrade i staramy się jak najszybciej osiągnąć pensję pozwalającą na utrzymanie.

– mówi van den Broek.

Dla spółdzielni ASOGUABO był to przypadek siły w liczbach.

W latach 90. biznes bananowy był zdominowany przez duże międzynarodowe koncerny. Drobni producenci nie mieli siły negocjacyjnej, otrzymywaliśmy najgorsze wynagrodzenie i czasami nasze owoce zostawały w porcie, gdy statki były pełne. Teraz mamy bezpośredni dostęp do rynków międzynarodowych i przestrzegamy uzgodnionych cen i ilości. To dla nas ogromna zaleta.

– mówi Zoeteweij.

Naszym największym osiągnięciem jest to, że utrzymaliśmy się w biznesie! Wielu drobnych producentów musiało sprzedać swoje gospodarstwa, ale nasi członkowie wciąż się rozwijają. Jeśli masz długoterminowe relacje jako producent, możesz zainwestować w swoją farmę i rodzinę, a banki chętnie udzielą ci pożyczek.

– dodaje.

25 lat bananów Fairtrade to wystarczający powód do świętowania, ale przyszłość jest niepewna.

Brexit przyniósł nam wiele niepewności, ponieważ Wielka Brytania jest naszym największym rynkiem, ale z optymizmem patrzę w przyszłość. Jestem przekonany, że Fairtrade stanie się bardziej powszechny i ​​że nacisk zostanie przesunięty na godziwe pensje i zrównoważone rolnictwo.

– mówi van den Broek.

W Ekwadorze Zoeteweij się zgadza.

Młodsze pokolenia zdecydowanie naciskają na bardziej społecznie i ekologicznie sprawiedliwy świat biznesu. Supermarkety wiedzą, że nie mogą ignorować tego trendu.

– mówi.

W 2017 roku odwiedziliśmy spółdzielnię ASOGUABO w Ekwadorze. Zobacz film: